|
ขณะที่ดิฉันกำลังเขียนรายงานเกี่ยวกับภาพจิตรกรรมฝาผนังที่ทางลอดเชียงใหม่
- จอมทอง มีพิธีเปิดเพื่อมอบรางวัลให้กับทางลอดที่สวยงามที่สุดแห่งแรกของ
ประเทศไทย อาจกล่าวได้ว่าเป็นภาพเขียนตรงบริเวณทางลอดที่สวยงามที่สุดใน
โลก เป็นผลงานสร้างสรรค์จากทีมศิลปินนำโดยอาจารย์อุดม หวานจริง ศิลปิน
อิสระที่มีผลงานได้รับรางวัลและอาจารย์พิเศษสอนศิลปะที่มหาวิทยาลัยหลายแห่ง
ในจังหวัดเชียงใหม่
ในปีพ.ศ. 2546 อาจารย์อุดมไปแสดงผลงานในงานนิทรรศการที่ซาล นูกาโร่
(แอร์บัส) เมืองตุลุส ประเทศฝรั่งเศส หนึ่งปีต่อมาเขานำภาพเขียนไทยแบบ
พื้นบ้านไปจัดแสดงที่ The Royal University College of Fine Arts กรุง
สตอกโฮล์ม ประเทศสวีเดน ในปีพ.ศ. 2558 และอีกครั้งหนึ่งในปีพ.ศ. 2559 ไป
ประเทศอินเดียและสเก็ตช์ภาพความประทับใจ งานสีน้ำมันพาสเทลบนผ้าฝ้าย
และยังทำงานเขียนสีชาโคลลงบนผ้าใบด้วย
ดิฉันได้รู้จักและพยายามติดตามผลงานโครงการ“แสงแห่งมณีจันทร์”ตั้งแต่ปี
พ.ศ. 2549 – 2557 งานภาพจิตรกรรมฝาผนังด้านนอกรอบพระอุโบสถวัด
มณีจันทร์เสร็จสิ้นไปแล้ว อันที่จริงแล้วนี่เป็นผลงานของคุณอุดมกับภรรยา อาจารย์
อัศวิณีย์ หวานจริง ผู้ช่วยศาสตราจารย์จากคณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
เป็นผลงานติดกระจกสี วัดมณีจันทร์เป็นวัดเก่าแก่ในอำเภอพุทไธสง จังหวัดบุรีรัมย์
บอกเล่าเรื่องราวของพระพุทธเจ้าผสมกับวรรณคดี นี่เป็นการทำภาพจิตรกรรมฝา
ผนังครั้งแรกที่ติดกระจกสีลงบนฝาผนังแทนที่จะใช้วิธีการเขียนภาพ ดิฉันเห็น
โครงการนี้จากหนังสือ “แสงแห่งมณีจันทร์” ที่สะท้อนให้เห็นความคิดสร้างสรรค์
ของศิลปินทั้งสองท่าน
อย่างไรก็ตามดิฉันรู้สึกตื่นเต้นที่ได้นำเสนอผลงานอีกโครงการหนึ่งที่ทางลอด
แม่วาง - จอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ โครงการพึ่งจะเสร็จสิ้นเมื่อไม่นานมานี้และ
สามารถกล่าวได้ว่าเป็นโครงการนำร่องจากศิลปินที่มีชื่อเสียงคนหนึ่งของประเทศ
ไทยที่ใส่ใจเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมของจังหวัดเชียงใหม่และทางภาคเหนือของ
ประเทศไทย ในฉบับนี้ดิฉันขอเน้นโครงการนี้ที่มีความสวยงามก่อนเป็นอันดับแรก
ต่อไปนี้เป็นบทสัมภาษณ์
จานีน: กรุณาเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับตัวเอง
อุดม: ผมเกิดในอำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยาทางภาคกลางของประเทศ
ไทย คุณพ่อเป็นนายช่างและคุณแม่เป็นชาวนา ตอนที่ผมยังเด็กคุณพ่อต้องย้ายไป
ทำงานอยู่ที่จังหวัดระยองและจันทรบุรีทางตะวันออกของประเทศไทย คุณลุงที่
เป็นพี่ชายของคุณแม่ก็เป็นนายช่างที่มีชื่อเสียงในการก่อสร้างวัด ชื่อของคุณลุงคือ
ครูแจ่ม เล็กพงษ์ที่ทำงานปั้นในรูปแบบของสมัยอาณาจักรอยุธยาตอนปลาย
ผมเดินทางไปศึกษาศิลปะที่มหาวิทยาลัยศิลปากรเพราะผมรักการวาดรูป เขียนรูป
และปั้นรูป ผมยังชอบการเดินทางท่องเที่ยวไปในป่า หนึ่งในเพื่อนสนิทคนหนึ่ง
ของผมที่มีความสนใจแบบเดียวกันคือผู้ช่วยศาสตราจารย์วุฒิกร คงคา เขาเป็น
ศิลปิน นักวิจารย์ คอลัมนิสต์และนายแบบที่มีชื่อเสียง เราเคยตั้งวงเล่นดนตรีร็อก
ด้วยกัน เพลงส่วนมากที่พวกเราชอบเล่นมาจากวง Guns & Roses
จานีน: อยากทราบเรื่องรางวัลและทุนการศึกษาที่คุณได้รับ
อุดม: ในช่วงที่ผมเรียนอยู่ปีสามมหาวิทยาลัยศิลปากร ผมและเพื่อนร่วมชั้นเรียน
อีก 5 คนได้รับทุนนริศรานุวัดติวงศ์จากสถานกงสุลประเทศออสเตรเลียให้ไปศึกษา
ที่ประเทศออสเตรเลีย ผมยังได้รับรางวัลหลายรายการจากการแข่งขันด้านศิลปะ
จากธนาคารกสิกรไทย (ภาพวาดและงานศิลปะเสมือนจริง) ธนาคารกรุงเทพ
(บัวหลวง) และจากกองทัพไทย
จานีน: อยากทราบเกี่ยวกับโครงการตกแต่งทางลอดที่อำเภอแม่วาง จังหวัด
เชียงใหม่เมื่อปีที่ผ่านมา
อุดม: เมื่อกลางปีพ.ศ. 2559 ผมได้รับการติดต่อจากผู้อำนวยการทางหลวงชนบท
ที่ 10 จังหวัดเชียงใหม่ให้เป็นผู้ดำเนินการออกแบบตกแต่งผนังทางลอดถนนสาย
เลี่ยงเมืองเชียงใหม่-จอมทองตรงทางแยกแม่วางให้มีความแปลกใหม่และสวยงาม
เหมือนกับในต่างประเทศ ผมใช้เวลาในการหาข้อมูล ร่างแบบ และปรับปรุงแก้ไข
ประมาณ 2 เดือนจึงได้แบบที่สมบูรณ์และได้รับการอนุมัติจากกรมทางหลวงชนบท
ให้ลงมือวาดได้
เนื้อหาของภาพเป็นเรื่องราวของสิ่งมีชีวิตในธรรมชาติเช่นแมลง สัตว์ พืช และ
แหล่งน้ำธรรมชาติบนดอยอินทนนท์ จังหวัดเชียงใหม่ เพราะมีความสมบูรณ์ของ
ระบบนิเวศน์ที่หลากหลายมีทั้งพืชและสัตว์ที่หาได้ทั่วไปและหายาก เทือกเขาแห่ง
นี้ยังเป็นต้นน้ำของแม่น้ำปิงหนึ่งในแม่น้ำสำคัญทั้งสี่สายที่ไหลลงใต้ไปยังแม่น้ำ
เจ้าพระยาที่เป็นแม่น้ำที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย
ในการออกแบบผมใช้รูปทรงเส้นสายของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศน์ป่ามาสร้าง
องค์ประกอบให้มีความต่อเนื่องของเนื้อหา เริ่มต้นด้วยเมล็ดพืช ลูกไม้ ใบไม้ที่ร่วง
หล่นบนพื้น สร้างความรู้สึกให้ได้เหมือนกับการเดินทางเข้าไปในป่าแล้วได้พบกับ
สิ่งมีชีวิตขนาดใหญ่ เช่นแมลง นก เห็ด และพืชต่างๆ จึงทำให้คนดูมีขนาดเล็กลง
กว่าสิ่งมีชีวิตอื่น ผมเลือกใช้เส้นสายของเถาวัลย์จากพื้นดินเกี่ยวพันขึ้นสู่ต้นไม้
ใหญ่ เป็นที่อาศัยพักพิงของนกและแมลง นำสายไปยังต้นเฟิร์นยักษ์ ผาน้ำตกใหญ่
ไปยังแนวต้นไม้บนยอดเขาชื่อกุหลาบพันปี ส่วนเนื้อหาอีกด้านของผนังถ่ายทอด
เรื่องราวดินแดนที่มีความสวยงามแปลกตาที่สร้างสรรค์ขึ้นด้วยธรรมชาติและ
กาลเวลา ผ่านสายน้ำและหน้าผาหินที่แกะสลักอย่างสวยงามบนแผ่นดินที่มีความ
รุ่งเรืองเมื่อครั้งอดีตในชื่อเมืองพิศดารนคร
การปฎิบัติงานวาดภาพผนังที่มีความยาว 800 เมตร ความสูงโดยเฉลี่ย 6.50 เมตร
ในระยะเวลา 120 วัน ใช้ช่างเขียน 3 คน และช่างทำนั่งร้าน 2 คน เป็นโครงการที่
ยากและท้าทายจิตใจที่สุดชิ้นหนึ่ง เพราะต้องปฎิบัติงานท่ามกลางความร้อนของ
แดด ฝุ่น ควัน เสียงของรถยนต์ที่สัญจรไปมาตลอดทั้งวัน สิ่งที่เพิ่มความยากของ
งานคือพื้นผิวของผนังที่เป็นลอนคลื่นไม่เรียบเสมอกันไปตลอดแนว
ในส่วนโครงสีของภาพผมใช้สีพื้นที่เป็นธรรมชาติของผนังคอนกรีตเป็นส่วนใหญ่
สร้างโครงองค์ประกอบส่วนใหญ่ของภาพด้วยสีดำในลักษณะการเขียนแบบวาด
เส้นและเลือกใช้สีต่างๆในส่วนที่ต้องการ จะเน้นความสำคัญและเน้นความน่าสนใจ
ในเงื่อนไขที่จะไม่ทำความรบกวนสายตาของผู้ขับขี่รถยนต์ที่เดินทางผ่านไปมา
เมื่อฝ่าฟันอุปสรรคทั้งหมดลงไปได้พร้อมกับผลงานที่ผ่านการประเมินผมได้รับ
ประสบการณ์มากมายจากการทำงานครั้งนี้โดยเฉพาะการเขียนภาพขนาดใหญ่ด้วย
แปรงที่ต่อกับด้ามไม้ไผ่ยาว 6 เมตรบนบันไดเหล็กซึ่งยากจะควบคุมน้ำหนักและ
รูปทรงในช่วงแรกๆ แต่เมื่อเราสามารถสร้างความคุ้นเคยของอุปกรณ์ชิ้นใหม่ได้
แล้ว กับเกิดเป็นความรู้สึกชื่นชอบและหลงไหลในท่าทีของฝีแปรงที่อวดพลังความ
เคลื่อนไหวที่แปลกใหม่ต่างจากการเขียนภาพแบบเดิม จึงถือเป็นผลพลอยได้ที่มี
ค่าต่อความพยายาม
จานีน: คุณมีความคิดเห็นอย่างไรเกี่ยวกับปัญหาเรื่องอากาศในประเทศไทย
อุดม: ในปัจจุบันป่าต้นน้ำที่สำคัญในประเทศไทยกลับถูกบุกรุกทำลายจากการแสวงหา
ผลประโยชน์โดยนายทุนและคนที่อยู่ในพื้นที่อย่างต่อเนื่องจนส่งผลกระทบต่อ
สภาพอากาศของภาคเหนือเป็นอย่างมาก ในระยะเวลา 17 ปีที่ผมย้ายมาสร้าง
ครอบครัวในเชียงใหม่ เห็นความเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศที่เชียงใหม่อย่าง
ชัดเจน ในฤดูฝนปริมาณน้ำฝนจะน้อยลงจากเมื่อก่อน ระดับน้ำในอ่างเก็บน้ำและ
เขื่อนต่างๆ มีระดับที่ลดลงไปทุกปีจนน่าตกใจ บางปีมีน้ำไม่พอปล่อยไปใช้เพื่อ
การเกษตร จนต้องสั่งห้ามการทำการเกษตรของเกษตรกรในพื้นที่ ในฤดูหนาว
อากาศหนาวก็จะมาช้าและถือว่าสั้นกว่าเมื่อก่อน อุณหภูมิเฉลี่ยของพื้นที่ก็จะสูงขึ้น
เรื่อยๆ ในหลายปีที่ผ่านมาเกิดปัญหาหมอกควันไฟปกคลุมพื้นที่ภูเขาและพื้นที่เขต
เมืองลุกลามไปทั้งเชียงใหม่และภาคเหนือจนส่งผลกระทบต่อสุขภาพของคนใน
ชุมชน ต้นเหตุของปัญหามาจากการตัดต้นไม้เผาป่า แสวงหาผลประโยชน์จาก
ธรรมชาติอย่างขาดจิตสำนึก ก่อให้เกิดปัญหาทางสภาพอากาศ ส่งผลกระทบต่อ
มนุษย์และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ที่ต้องพึ่งพาธรรมชาติในการดำรงชีวิต ผมจึงอยากสร้าง
จิตสำนึกให้กับมนุษย์ได้เห็นความสำคัญของธรรมชาติเหมือนกับแม่ผู้ให้กำเนิด
สิ่งมีชีวิตทั้งหลายบนโลกใบนี้
|
